Herijking kennisbases vakmasters en het LOVM
Arjen Speekenbrink is sinds 2012 werkzaam bij de HAN University of Applied Sciences (HAN) als coördinator en docent bij de masteropleiding leraar Nederlands en docent bij de bachelor lerarenopleiding. Met ingang van het studiejaar 2025-2026 pakt hij de rol op van Regisseur Inhoud & kwaliteit van het brede masterteam (alle educatieve masteropleidingen). Dan gaat het om bijvoorbeeld de introductie op van de zij-instroomtrajecten eerstegraads. Namens de masteropleidingen zit hij in het bestuur van het Landelijk Overleg Vakmasters (LOVM). We gingen in gesprek met Arjen over het LOVM en de herijking van de kennisbases van de vakmasters.
Arjen Speekenbrink
Bestuurslid Landelijk Overleg Vakmasters
Coördinator en docent bij de masteropleiding leraar Nederlands en docent bij de bachelor lerarenopleiding
HAN University of Applied Sciences (HAN), Nijmegen
Hoe ben je in het onderwijs gerold?
‘Op de middelbare school had ik al de wens om als leraar voor de klas te staan. Het leek mij geweldig om, zoals ik dat zag bij mijn favoriete leraren, een belangrijke rol te spelen in het leven van jonge mensen’, antwoordt Arjen. Na zijn studie aan de lerarenopleiding tweedegraads in Sittard en de Radboud Universiteit is hij heel wat jaren in het voortgezet onderwijs werkzaam geweest. In verschillende functies en rollen, zoals docent Nederlands onder- en bovenbouw, vakgroepvoorzitter, schoolkrantcoördinator, debatcoach, taalcoördinator, en docent CKV.’
‘Werken in het onderwijs is fantastisch, elk dag is van betekenis!’, zegt hij dan ook. ‘Na een studie Academisch Meesterschap in Amsterdam ben ik in 2012 gestart bij de masteropleiding leraar Nederlands bij de HAN. Ik wilde graag mijn ideeën over het onderwijs delen met enthousiaste studenten aan de bachelor en de master. Ook dat werk is mij zeer goed bevallen.’
“‘Werken in het onderwijs is fantastisch, elk dag is van betekenis!’”
Meerwaarde LOVM
Het LOVM-bestuur coördineert, samen met 10voordeleraar, de landelijke kwaliteitsborging van de educatieve vakmasteropleidingen. ‘We organiseren een vijfjarige cyclus van peerreview-bijeenkomsten voor alle landelijke vakoverleggen. Na vijf jaar initiëren we, ook weer in samenwerking met 10voordeleraar, de herijking van de verschillende kennisbases’, licht Arjen het werk van het LOVM toe. ‘Bij deze landelijke kwaliteitsborging hebben we nauwe contacten met de examencommissies van de opleidingen en het landelijk overleg van de examencommissies (LOEx - red.).’
‘Naast de borging van de kwaliteit zorgt het LOVM voor een nauwe samenwerking tussen de hogescholen op het vlak van de educatieve vakmasteropleidingen. Wanneer de volgende ronde van visitaties en accreditaties start, zorgt het LOVM voor een landelijke preambule die deze inhoudelijke samenwerking benadrukt.’
Elk jaar in januari vindt het LOVM-congres plaats. ‘Daar proberen we steeds om onderwerpen te programmeren die op dat moment actueel zijn voor de opleidingen. Het LOVM-bestuur doet dat in een minimale bezetting, waarbij elke hogeschool is afgevaardigd met één lid. We houden daarmee de kosten zo laag mogelijk’, aldus Arjen. Hij is binnen het bestuur de directe contactpersoon met 10voordeleraar. ‘In die hoedanigheid houd ik mij bijvoorbeeld bezig met de herijking van de kennisbases, die op dit moment (medio 2025 – red.) in volle gang is.’
“Bij de landelijke kwaliteitsborging hebben we nauw contact met de examencommissies van de opleidingen en het landelijk overleg van de examencommissies.’”
Vakmasteropleiding volgen
Waarom zou een lerarenopleider een vakmasteropleiding moeten volgen?
‘De vakmasteropleiding is een echte beroepsopleiding, waarin het masterniveau tot uitdrukking komt in die beroepsgerichtheid. We leiden studenten in een uitermate flexibel traject, in deeltijd, op tot een expert in vakinhoud en -didactiek’, aldus Arjen. ‘Bovendien kunnen afgestudeerden de kar trekken binnen de eigen school van vakinnovaties en hebben zij een professionele visie ontwikkeld op pedagogiek voor de bovenbouw.’
De praktijkgerichtheid maakt de vakmasteropleidingen volgens Arjen uniek. ‘Alle domeinen van het schoolvak worden gekoppeld aan de vakdidactiek, niet alleen in theorie, maar juist in de praktijk. Ook onderzoekend vermogen is altijd gekoppeld aan de eigen onderwijspraktijk’, verklaart hij.
Peerreview masters
De vakmasters borgen de kwaliteit van de opleidingen onder andere door peerreview. Wat vindt Arjen de meerwaarde van peerreview bij de masters?
‘Het systeem van peerreview is een geschenk. Wij horen eigenlijk altijd terug dat door de veiligheid van het onderlinge overleg, docenten zich kwetsbaar durven op te stellen en dat de opleidingen op die manier daadwerkelijk van elkaar leren. Onze peerreviews zijn een voorbeeld voor kwaliteitsborging’, zegt Arjen.
“‘De vakmasteropleiding is een echte beroepsopleiding, waarin het masterniveau tot uitdrukking komt in die beroepsgerichtheid.’”
Onderwijsontwikkelingen en vakmasters
De opleidingen hebben op dit moment te maken met de vernieuwde eindtermen voor het voortgezet onderwijs en met de herijking van de kennisbases, die daarop aansluit. ‘Dat heeft invloed op de vakmasteropleidingen’, signaleert Arjen. ‘Het afgelopen jaar hebben we onze studenten ook laten meedenken over deze veranderingen. De lerarenopleidingen moeten hierin vooroplopen. Alle hogescholen hebben de opleidingen maximaal flexibel gemaakt, zodat instroom en studietrajecten heel gedifferentieerd zijn geworden. Daarmee sluiten we goed aan bij de ambitie van het ministerie om instroom in het hoger onderwijs te flexibiliseren.’
Herijking en LOVM
’Het bestuur van het LOVM onderhoudt contact met alle landelijke vakoverleggen en houdt een vinger aan de pols bij de herijking. Het vaardigt leden van het bestuur af om als voorzitter op te treden bij de legitimering en validering van de nieuwe kennisbases.’
Welke opbrengsten van de herijking zijn er al?
‘Het afgelopen jaar heeft een schrijfgroep van experts een volledig nieuwe kennisbasis opgeleverd voor het generieke deel van het curriculum (opleidingsspecifiek generiek deel 2 - red.), te weten onderzoekend vermogen en pedagogische professionaliteit. Deze nieuwe kennisbasis wordt aan het begin van het studiejaar 2025-2026 gevalideerd’, antwoordt Arjen. De herijkingen van de vakkennisbases kennen verschillende trajecten. ‘Sommige vakken zijn klaar met de inhoudelijke herijking, andere gaan nog hard aan het werk na de zomer. Wij verwachten dat alle kennisbases aan het einde van het studiejaar 2025-2026 gevalideerd kunnen zijn.’
“‘Een volledig nieuwe kennisbasis is dit jaar opgeleverd voor het generieke deel van het curriculum’”
Ambities herijkte kennisbases
Welke ambities zijn er?
‘De landelijke vakoverleggen hebben de ambities hoog liggen. De nieuwe kennisbases moeten geschikt zijn om leeruitkomsten uit af te leiden, alle vakvernieuwingen dienen te worden meegenomen én de aansluiting op de herijkte kennisbases van de bachelor lerarenopleidingen moet naadloos zijn. Wij zijn ervan overtuigd dat de ambities van deze teams van experts ook gerealiseerd zullen worden’, blikt Arjen vooruit.